In Utrecht namen 2 jongeren uit de kindregeling zelf contact op met de gemeente met het idee om een kunstwerk te maken voor alle kinderen en jongeren die in armoede zijn opgegroeid door het toeslagenschandaal en daar nog steeds middenin zitten. ‘Dit heeft zoveel impact gehad. Je draagt steeds de stress van je ouders bij je. We denken echt dat de invloed daarvan op ons leven wordt onderschat. Met dit kunstwerk willen we deze groep een stem geven..’ aldus één van de jonge initiatiefnemers.

Het kan voelen alsof er tijd verloren is gegaan. En dat je niet de dingen kon doen die belangrijk voor je zijn.  Omdat jij je aandacht voor iets anders nodig had. Door wat je hebt meegemaakt, kan het ook niet goed gaan
op school, of op je werk. Er zijn hulplijnen,
maak er gebruik van, ze zijn er voor jou.

Jaïr van den Essenburg, gedupeerd kind in het toeslagenschandaal, heeft deze podcast gemaakt speciaal voor gedupeerde kinderen en jongeren om hun vragen en ervaringen te horen. Hij gaat in gesprek met bewindslieden, overheidsinstanties, gemeentes en andere hulpverleners om antwoorden te krijgen. Ook wordt er kritisch gekeken of de huidige regeling en hulpvoorzieningen voldoende zijn voor hen weer een gezonde en gelukkige toekomst te kunnen hebben.

Sprank interviewt mensen in het sociaal domein over hun ervaringen ‘aan de andere kant van het loket’. Demario Romney (28), wiens moeder slachtoffer was van de toeslagenaffaire, werkt nu als werkcoach bij de gemeente Rotterdam. 

tekst Jessica Maas op 9 november 2023, beeld Judith Jockel, leestijd 5-7 min

Zijn moeder is een supervrouw, zegt Demario Romney. Ze deed er vroeger alles aan om haar vijf kinderen een zo normaal mogelijke jeugd te geven. Over de geldzorgen sprak ze zelden, ook niet over de paniek die ze voelde bij al die blauwe belastingbrieven. “Ze schermde ons echt af voor alle problemen. In de jaren tussen 2012 en 2020 heeft ze ons helemaal niets verteld.”

Natuurlijk had het Rotterdamse gezin het niet breed, geld voor vakanties of om met het gezin ergens een hapje te eten was er niet. “Maar dat was voor mij normaal. We gingen ook af en toe naar de Voedselbank. Als kind dacht ik dat iedereen dat weleens deed, ik voelde daar helemaal geen schaamte bij. Soms kwamen er van die mensen langs om met mijn moeder te praten, dan hing er wel een bepaalde spanning.” De ene keer dat het gezin bijna het huis uit werd gezet, herinnert hij zich nog. “Maar gelukkig vonden we net op tijd een andere woning.”

Emoties uitschakelen

Pas later, toen de vele verhalen over de toeslagenaffaire naar buiten kwamen, begon zijn moeder meer te vertellen en realiseerde hij zich pas echt hoe zwaar die periode voor haar geweest moet zijn. “Ze heeft veel emoties uitgeschakeld, het feit dat je een fraudeur wordt genoemd. Eerst werkte ze als administratief medewerker en later is ze in de bijstand terechtgekomen. Toen de schulden toenamen, kwam ze in de schuldsanering, met een erg strenge bewindvoerder.”

Hoe het voor hem was om op te groeien in een huis met zoveel zorgen? “Ik zat vooral te gamen. Als tiener voelde ik me eenzaam en raakte depressief. Dat had niet rechtstreeks te maken met de situatie thuis, denk ik, maar meer met mezelf. Ik zat in de knoop.”

Redding

Ondertussen liepen de spanningen tussen hem en zijn moeder op en Demario ging een tijdje bij z’n tante wonen. Een neef nam hem mee naar de kerk. Een grote glimlach: “Waarom niet?, dacht ik, maar dat bezoekje is echt mijn redding geweest. Ik had het gevoel dat God tot me sprak. Ineens zag ik dat ik een grote egoïst was. En toen is alles veranderd.”

Demario ging zijn best doen op school, besloot zijn moeder meer te helpen. Niet alleen in het huis, maar ook met geld. Hij sloot een DUO-lening af, waardoor de geldzorgen minder werden. “We hebben lang getwijfeld of we dat zouden doen. Eigenlijk wilde ik geen schulden maken, maar ik wilde ook geen geldzorgen meer voor mijn familie. Zelf wilde ik vooral focussen op mijn studie.” Met als gevolg dat hij nog steeds zijn schuld – in totaal 70.000 euro – aan het afbetalen is. De jonge Rotterdammer was vastbesloten zijn hbo-diploma te halen en koos voor de opleiding social work. “Schuldenproblematiek interesseerde me, wat doen schulden met mensen? Ik heb ook mijn scriptie geschreven over de impact van schulden.”

‘Als ik mijn eigen ervaringen inzet, dan zie ik mensen kantelen: o, jij begrijpt me’

Vertrouwen

Hij liep stage bij de gemeente Rotterdam, bij Prestatie010. Dat beviel aan beide kanten zo goed dat hij er na zijn studie aan de slag kon als activeringscoach. De afgelopen jaren begeleidde hij Rotterdammers die al jaren in de uitkering zitten. “Ik lijk nu eenmaal nogal jong, dus het kost vaak even tijd om het vertrouwen van mensen te winnen. Veel bijstandsgerechtigden hebben ook al zoveel hulpverleners voorbij zien komen, die zitten echt niet op de volgende te wachten. Soms zet ik mijn eigen ervaringen in, ik weet heel goed wat geldzorgen zijn. En dan zie ik ze kantelen: o, jij begrijpt me.”

Tweede kans

Demario vindt het mooi om mensen weer perspectief bieden, ‘licht aan het einde van de tunnel’, zoals hij het zelf noemt. “Mensen die al jaren in de bijstand zitten, zijn dat gevoel helemaal verloren, hebben het idee dat het licht in die tunnel steeds verder wegraakt. Ze zetten vaak kleine stapjes, maar die kunnen zoveel betekenen.” Zelf heeft hij het gevoel een tweede kans te hebben gekregen. “En daarom pak ik die ook met beide handen aan. Een paar maanden geleden heb ik de overstap naar werkcoach gemaakt. Ik heb het gevoel dat mijn loopbaan maar net begonnen is.”

Boos op het Nederlandse systeem, dat het zijn moeder zo moeilijk heeft gemaakt, is hij niet. “Nee, helemaal niet. Weet je, ik kan op macroniveau niet veel doen om het systeem te veranderen. Maar ik kan – van binnenuit – op kleine schaal wel mensen helpen om hun leven weer op de rit te krijgen. Ik zie mensen vaak echt groeien, veranderen. Die impact op iemands leven, ook dat is heel groot.”